Contracteer nooit back-to-back!

Geplaatst op 27 okt 2014

Heilig Landstichting, oktober 2014
mr. W.M.J.M. Heijltjes
In de column “juridisch” van de Cobouw van 16 oktober jl. heeft Leendert van den Berg een uitspraak van de Rechtbank Oost-Brabant besproken. Daarin ging het voor de aannemer mis in zijn back-to-back onderaannemingsovereenkomst. Veel hoofdaannemers denken dat het goed is om hun contractverplichtingen met de principaal – veelal de UAV - een-op-een door te leggen naar hun onderaannemers. Juridisch is dat helemáál niet goed en zelfs sterk af te raden. Waarom?
De relatie tussen hoofdaannemer en opdrachtgever is totaal anders dan hoofdaannemer-onderaannemer. In hoofdaanneming is daarom behoefte aan geheel andere bepalingen dan in de relatie tussen de hoofdaannemer en de onderaannemer. De hoofdaannemer heeft slechts één opdrachtgever maar zeer vele onderaannemers en toeleveranciers. In zijn relatie met de principaal - dus naar “boven” - zien we een heel andere dynamiek en werkwijze. Het is een relatie tussen 2 contractpartijen en dat is toch anders dan de relatie van de hoofdaannemer naar “beneden” waarin hij een veelheid aan onderaannemers, ook wel aangeduid als een “kruiwagen vol kikkers”, binnenboord en in hetzelfde spoor moet zien te houden. Dat vraagt om andere contractuele bepalingen. Het productieproces dat door de hoofdaannemer moet worden gemanaged om een project tot stand te brengen en de integraliteit van dat uitvoeringsproces hebben behoefte aan strakke bepalingen om alles en iedereen goed op elkaar te laten aansluiten. De UAV zijn daarvoor te flexibel.
Een voorbeeld is de planning. In de UAV (1989 en 2012) wordt door de opdrachtgever de planning van de aannemer beschouwd als een instrument om het uitvoeringsproces te sturen. De tijdsfactor binnen de planning speelt geen contractuele maar een managementrol. De contractuele bouwtijd, bepalend voor het moment waarop de korting verschuldigd wordt, is een apart hoofdstuk in de UAV (§ 8). De hoofdaannemer moet specifiek bouwtijdverlenging vragen als hij daarvoor een goed argument heeft (§ 8 lid 4). Maar een nieuwe planning met latere opleverdatum geeft géén automatische bouwtijdverlenging zie § 26 lid 5 laatste zinsnede UAV. De contractuele bouwtijdverplichting (§ 8) enerzijds en de planning (§ 26) anderzijds hebben in principe niets met elkaar te maken. Als de hoofdaannemer een onderdeeltje in de planning ziet uitlopen heeft dat juridisch voor hen niet direct consequenties; die zijn er pas als de opleverdatum wordt overschreden.
Dit ligt geheel anders in de relatie met de onderaannemers. Als één van hen de planning niet stipt volgt loopt het uitvoeringsproces vast. Daarom dient in onderaannemingscontracten nu juist geregeld te worden dat de vastgestelde planning in ieder onderdeel wél bindend is voor de onderaannemer. Overschrijding van de daarin opgenomen productiedata moet van rechtswege verzuim doen intreden. Alleen met zo’n bepaling kan de schade – stagnerend uitvoeringsproces, mogelijke claims van andere onderaannemers – op de veroorzaker worden verhaald.

Samenvattend: in de relatie met de principaal is enige ruimte in de planning noodzakelijk, juist omdat het niet altijd lukt om “naar beneden toe” alle onderaannemers strak binnen de planning te houden. Dat laatste moet wèl contractueel met de onderaannemer worden vastgelegd (dus niet de UAV toepassen) anders springen alle kikkers om en om even uit de kruiwagen.
In feite zijn de UAV voor de hoofdaannemer niet geschikt om met de onderaannemer overeen te komen. De processen in onderaanneming kennen een geheel andere dynamiek. Bouwvergaderingen zijn geen werkbesprekingen, de bouwdirectie is geen hoofdaannemer. Wie dat begrijpt snapt ook waarom contracteren back-to-back op basis van de UAV een slecht idee is.
Dat kan alléén voor de technische prestatie. Dan nóg is het oppassen geblazen met een zorgvuldige demarcatie van de omvang van de gevraagde technische prestatie.
Voor vragen en adviezen: Wim Heijltjes via heijltjes@heijltjes.nl of op 024 - 381 66 90
Wij begeleiden u graag in deze lastige materie.

Terug naar het nieuwsoverzicht