Algemene Voorwaarden: tijdig richting aangeven!

Algemene Voorwaarden: tijdig richting aangeven!
Heilig Landstichting, mei 2015

In het verkeer gebeuren veel ongelukken doordat verkeersdeelnemers geen richting aangeven. In het rechtsverkeer is dat niet anders.
Dit fenomeen komt duidelijk naar voren bij toepasselijk verklaring van algemene voorwaarden. In een recente uitspraak heeft de Hoge Raad een nieuwe loot toegevoegd aan de stam van de uitgebreide rechtspraak over algemene voorwaarden.
Die uitspraak heeft betrekking op een overeenkomst waarin wordt verwezen naar twee verschillende sets algemene voorwaarden. In de praktijk (in de lagere rechtspraak) werd op basis van een arrest van de Hoge Raad uit 1997 (HR 28 november 1997, ECLI:NL:HR:1997:ZC2507, Visser/Avéro) tot uitgangspunt genomen dat, wanneer verwezen wordt naar twee sets algemene voorwaarden, geen voorwaarden van toepassing zijn indien niet op enigerlei, voor de andere partij begrijpelijke en niet onredelijk bezwarende, wijze is aangegeven of nader geregeld welke van die stellen in het gegeven geval van toepassing zal zijn. In deze casus werd door de gebruiker van de voorwaarden verwezen naar twee sets voorwaarden door gebruik van het woordje: ”of”.
In de literatuur werd dit samengevat als: het ontbreken van een duidelijke richtingwijzer.
In de uitspraak van 24 april 2015 (HR 24 april 2015, ECLI:NL:HR:2015:1125) heeft de Hoge Raad in aanvulling op de eerdere uitspraak nader bepaald dat twee sets voorwaarden (wanneer deze beide genoemd worden, zonder het woord: of) wél tegelijkertijd van toepassing kunnen zijn, maar dat wanneer die voorwaarden onderling tegenstrijdig zijn, door uitleg moet worden vastgesteld welke van de tegenstrijdige bepalingen voor gaat. Die uitleg geschiedt dan aan de hand van de beoordeling van hetgeen partijen in dit verband over en weer redelijkerwijs uit elkaars verklaringen en gedragingen hebben mogen afleiden en te dien aanzien redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten. Daarbij kan de rechter onder meer gewicht toekennen aan de wijze waarop de desbetreffende bedingen in de overeenkomst zijn vermeld, of deze standaard zijn voorgedrukt, of afzonderlijk per transactie worden ingevuld etc..
Omdat het in de bouw vaak voorkomt dat naar verschillende sets algemene voorwaarden wordt verwezen is mijn conclusie dat het op zichzelf niet ongunstig is dat de Hoge Raad vast stelt dat meerdere sets voorwaarden van toepassing kunnen zijn. Maar wanneer het vervolgens op uitleg van tegenstrijdige bedingen aankomt, ontstaat helaas weer een behoorlijk risico voor partijen.
Om deze reden is het dus belangrijk dat de partij die zich op algemene voorwaarden wenst te beroepen duidelijk richting aangeeft – ter voorkoming van uitlegdiscussies waarvan de uitkomst zeer ongewis is. Die richting kan worden gegeven door een ondubbelzinnige rangorderegeling in de overeenkomst op te nemen. In die rangorderegeling wordt aangegeven welke voorwaarden – liefst in aflopende volgorde - op de overeenkomst van toepassing zijn.
Duidelijk richting aangeven in contracten voorkomt juridische ongelukken.

Terug naar het nieuwsoverzicht